Angkor Wat trong tiếng Phạn có nghĩa là “Kinh đô chùa” (còn gọi là đền Đế Thích theo cách gọi cũ của người Việt – cùng với Đế Thiên là tên gọi của khu hoàng thành Angkor Thom) là ngôi đến vĩ đại nhất trong quần thể kiến trúc Angkor. Ngôi đền này là kết tinh của kiến trúc đền núi đặc trưng của người Khmer cổ, đồng thời đạt tới đỉnh cao về mặt nghệ thuật kiến trúc và mỹ thuật tạo hình Khmer cũng như quy mô hoành tráng nhất trong tất cả các đền đài thời Angkor. Angkor Wat được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ thứ 12 do quốc vương Suryavarman II, dành để tôn thờ vị thần Vishnu của Hindu giáo.
Nằm cách thủ đô Phnôm Pênh 240 km về Hướng Bắc, được xây dựng dưới thời vua Suriya-warman II (1113-1150), Angkor Wat mới đầu để thờ thần Viśnu của Ấn Độ giáo. Về sau, khi vương triều Khmer theo Phật giáo, Angkor Wat trở thành linh đền thờ Phật. Sau khi kinh đô của đế quốc Khmer bị người Xiêm phá hủy và các nhà vua Khmer bỏ về Phnom Penh trong thế kỉ 15, Angkor Wat rơi vào quên lãng, bị rừng già vây phủ và được khám phá lại vào năm 1860 bởi Herri Mouhot.
Chu vi đền là 6km, tường đá cao 8m, bề dày 1m. Có tất cả 5 tháp, tháp chính cao Angkor Wat là hiện thân cho núi Meru, trung tâm của vũ trụ theo Hindu giáo.
Kiến trúc quần thể Angkor Wat chia làm 3 tầng đại diện cho ba yếu tố quan trọng làm nên vũ trụ theo quan điểm Hindu là:đất, nước và gió với 5 ngọn tháp cao. Theo truyền thuyết, núi Meru nằm giữa đại dương trong vũ trụ và đại dương đó chính là lớp hào nước sâu và rộng được xây dựng xung quanh Angkor Wat.
Thiết kế của ngôi đền này rất cân đối và xinh đẹp, có qui mô to lớn, khu vực nằm trong vòng tường thành rộng tới 83610m². Con đường dẫn tới cửa chính Angkor Wat cũng được làm bằng đá tảng dài 230m, mặt lộ rộng gần 10m cao 5m so với mặt nước hồ trong xanh ở hai bên. Phía ngoài đầu lối vào có tượng sư tử đá, hai bên bao lơn được trạm trổ tượng rắn thần Naga bảy đầu. Hào nước bao bọc Angkor Wat rộng 190m tạo nên một hình vuông dài một cây số rưỡi. Xung quanh hào có nhiều bậc để từ trên có thể bước xuống mặt nước.
Khu đền chính được xây dựng theo hình gần giống Kim Tự Tháp, với 5 tháp chính tượng trưng cho núi Meru của Ấn Độ và được chia làm 3 cấp độ cao, độ cao thứ nhất tượng trưng cho địa ngục hay là nước, tầng 2 tượng trưng cho trần gian hay là đất, độ cao thứ 3 tượng trưng cho gió hay thiên đàng.
Kiến trúc ba tầng của chính điện kết nối với nhau nhờ những hành lang sâu thẳm. Điểm cần lưu ý là toàn bộ kiến trúc Angkor Wat hoàn toàn được tạo nên từ những phiến đá xanh rất lớn, khích thước thông thường là 1m x 2m ghép lại với nhau thông qua hệ thống mộng. Đền Angkor là một thành tựu kiến trúc huy hoàng, nó thể hiện một trình độ rất cao về hình học không gian. Thời bấy giờ, kỹ thuật và phong cách kiến trúc còn hết sức giới hạn thì việc sử dụng đá có tính chất như sử dụng gỗ với những kết cấu có hình bán nguyệt và mái vòm là những kỹ thuật mà người ta chưa biết – những hiệu quả toàn diện của nó làm cho mọi người phải ngạc nhiên.
Angkor Wat là đền núi duy nhất ở Campuchia có lối vào chính ở hướng tây, hướng mặt trời lặn. Cách bố cục này gây cảm giác uy nghi, vĩ đại cho người đi vào đền, bởi hình ảnh khu đền đồ sộ nổi bật trên ánh sáng chói lòa của mặt trời nhất là dưới ánh hoàng hôn. Khu đền chính bao gồm 398 gian phòng với nghệ thuật chạm khắc đá trên trần, hành lang, các lan can, vì cột thể hiện sức mạnh phi thường và bàn tay điêu luyện của người Khmer cổ đại. Với những phù điêu phong phú, nhiều chi tiết sống động và tinh xảo dùng để trang trí, hoàn toàn tương xứng với sự thiết kế cân đối và nghiêm trang. Trên những bức phù điêu đá này, đã miêu tả những cảnh tượng trong sử thi Ấn Độ, rất nhiều thần linh nam và nữ nhảy múa với nhau trong tư thế vui vẻ. Qua một hành lang phù điêu nối tiếp nhau, chạy dài đến mấy trăm mét, đã thể hiện nhiều nhân vật chân thật trong lịch sử của Campuchia. Hình tượng được mọi người yêu thích và thường xuất hiện trên phù điêu, chính là vị nữ thần Apsara của Campuchia.
Tầng 1: Địa ngục
Có lẽ độc đáo nhất tại tầng này là những bức phù điêu trên tường của dãy hành lang tầng thấp nhất. Đây có thể xem là bức tranh điêu khắc trên đá to nhất, dài nhất của thế giới được điêu khắc hoàn toàn bằng tay.
Nhờ được bảo vệ bởi mái của dãy hành lang chạy xuyên suốt, bức tranh dường như còn khá nguyên vẹn. Với chiều cao 2,5m và chạy dài hơn 800 mét miêu tả những điển tích trong kinh Bà La Môn, sử thi Ấn Độ Mahabharata và Ramayana, những chiến công của vua Suryavarman II – người tạo dựng ngôi đền. Phù điêu mô tả khá chi tiết cuộc chiến khuấy biển sữa trong truyền thuyết, khỉ Hanuman và trận chiến của thần Sita, những điệu múa của tiên nữ Aspara.
Tại khắp nơi trong Angkor Wat và từng centimet của ngôi đền, không chỗ nào là không có điêu khắc. Những đường nét điêu khắc trên đá tỉ mỉ đến mức người ta lầm tưởng là chúng được đúc theo một khuôn mẫu có sẵn. Nguyên tắc xây dựng ngôi đền được xây dựng theo lối lắp ghép, sắp xếp các khối đá lại với nhau trước, sau đó các nghệ nhân mới bắt đầu điêu khắc. Bằng chứng là tại các cây cột ở tầng thứ nhất vẫn còn vết tích của những bức tranh điêu khắc còn dang dở. Tầng nhất của Angkor có các hồ nước dùng cho vua tắm rửa, tẩy rửa tội lỗi và thoát y để lên với thiên đàng, hiện nay đã được rút cạn nước nhằm bảo vệ cho di tích. Trong những gian phòng lớn của tầng này, có một gian rất huyền bí, du khách thường đến đó đứng hơi sát tường nắm chặt bàn tay và vỗ nhẹ lên ngực thì lập tức có tiếng vang vọng như một dàn nhạc đang đánh trống. Gian phòng này nếu nhìn từ bên cửa chính của ngôi đền vào thì nằm ở phía bên trái.
Tầng 2: Trần gian
Là một khoảng sân rộng được bao bọc bởi dãy tường thành, bên trong là các gian điện thờ các vị thần, khu vực tầng tháp thứ hai là nơi có hệ thống thoát nước cho cả ngôi đền. Tại các gian điện thờ có các tượng vị thần Vishnu cuả Hindu giáo khá to bằng đá đen, nhưng lại bị người dân Campuchia hiện tại cải biến thành Phật Thích Ca nên đã mặc áo vàng và thờ cúng như Phật giáo. Sự lầm tưởng về vị thần của Hindu giáo và Phật giáo cũng dễ dàng chấp nhận bởi sự giao thoa về tôn giáo. Tại tầng 2 có vô số những bức phù điêu Apsara nhảy múa với bộ ngực trần. Người ta phân biệt nữ thần nào có gia đình và nữ thần nào chưa có gia đình nhờ vào nếp nhăn ở bụng.
Tầng 3: Thiên đàng
Là tầng cao nhất, nơi được xem là nơi cư ngụ của thần thánh với độ cao đỉnh tháp là 65m. Các cầu thang đi lên các tháp trung tâm chia làm 4 mặt. Tầng này gồm hai hành lang chữ thập khá rộng cắt nhau thẳng góc ở giữa. Ở điểm giao tiếp của hai hành lang là trung tâm đền Angkor Wat. Xưa kia trung tâm đền có tượng thờ bằng vàng thần Vishnu, nhưng tượng đã bị mất. Ngày nay trung tâm đền có các tượng thờ Phật. Nơi cao nhất là đỉnh tháp chính giữa của ngôi đền chính, có độ cao 65m. Chung quanh là 4 ngọn tháp thấp hơn có độ cao 40m. Mỗi tháp có hình dáng nột đóa hoa sen đang nở. Tháp cao nhất nhất của Angkor Wat là trung tâm của ngôi đền và có 7 cấp từ to tới nhỏ dần vút lên bầu trời, tượng trưng cho 7 vòng của núi thiêng Meru. Tháp trung tâm và bốn tháp chung quanh tạo thành biểu tượng nổi tiếng của Angkor Wat khi ta nhìn từ xa hay lúc gần đến khuôn viên đền.
Các cầu thang đi lên dốc đứng gần khoảng 65 độ, hẹp và vô cùng khó leo. Việc leo lên đỉnh tháp không dành cho những du khách có bệnh tim mạch và người lớn tuổi. Để bảo vệ du khách, nhà quản lý Angkor đã phải xây dựng một cầu thang xi măng có tay vịn sắt và bục gỗ che chắn nhằm tăng độ an toàn khi leo trèo và đồng thời bảo vệ di tích.
Angkor Wat là công trình được xây dựng vào nền cực thịnh của Angkor và chính là viên ngọc quý nhất của đất nước Chùa Tháp. Mỗi lần viếng thăm Angkor Wat, người ta không khỏi xúc động và ấn tượng mãi trước kỳ quan vĩ đại, huyền bí, và chắc hẳn là cảm thấy luyến tiếc cho một nền văn minh huy hoàng một thời nay đã biến mất.
Ngày nay, Angkor Wat được biết đến như là một trong những kỳ quan của loài người, di sản nhân tạo được UNESCO công nhận. Chính phủ Campuchia đã cho tiến hành phục chế, tu bổ khu di tích và quần thể này là địa điểm thu hút hàng triệu du khách từ khắp nơi trên thế giới mỗi năm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét